Κηφισός: ο μεγαλύτερος ποταμός της Αττικής.

 

Αρχείο: Μαρίας Βαμβακοπούλου
& Αθηνάς Δασκαλάκη
(ευγενική παραχώρηση)

Περιβάλλον, ιστορία της πόλης.

Ο ποταμός Κηφισός, ταυτισμένος διαχρονικά (και) με την πόλη του Αιγάλεω είναι ο κυριότερος ποταμός του νομού Αττικής τον οποίο και διατρέχει μεταξύ της οροσειράς (λόφων) Αγχεσμού (στα Β/Α) και του όρους Αιγάλεω (στα Δ), θεωρείται δε ως το φυσικό όριο της Δυτικής Αθήνας, από το κέντρο της πρωτεύουσας. Παρά την επιβάρυνσή του, εξακολουθεί να παραμένει ενεργός βιότοπος, αλλά το οικοσύστημά του έχει πληγεί από τις εργασίες κάλυψής του. Στην πορεία του (ενός συνολικού μήκους 27 χλμ.) διασχίζει τον Ελαιώνα (όπου παλαιότερα υπήρχε πλήθος λαχανόκηπων – μποστανιών κλπ) και καταλήγει -μέσω του Φαληρικού όρμου- στο Σαρωνικό κόλπο, αφού ελάχιστα πριν διασταυρώνεται με τη ροή του Ιλισού ποταμού. Ο Κηφισός μεταφέρει ολόκληρη την ποσότητα υδάτων που προέρχονται από τον Υμηττό, την Πεντέλη, την Πάρνηθα αλλά και το όρος Αιγάλεω. Στην κατάληξή του περνάει από τις περιοχές «Τρεις Γέφυρες» (Κολοκυνθού), Βοτανικό και Ρέντη. 

Οι καταστροφικές πλημμύρες που έχουν χτυπήσει την Αθήνα, ιδίως τις δυτικές της περιοχές καθ’ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, έχουν οδηγήσει τις αρχές από το 2000 και εντεύθεν να προβούν σε μία εκτεταμένη κάλυψη της κοίτης του (πραγματοποιήθηκε εγκιβωτισμός 13 χλμ, από τη Νέα Φιλαδέλφεια έως το Φάληρο) και στην κατασκευή του γνωστού σε όλους αυτοκινητόδρομου ταχείας κυκλοφορίας, που ουσιαστικά αποτελεί το πρώτο τμήμα της Εθνικής Οδού Αθηνών - Λαμίας. Η κοίτη του Κηφισού είχε αρχικά διαμορφωθεί από ιταλικά συνεργεία, κατά τη διάρκεια της κατοχής (1941-1943), ενώ υπήρχαν και αρκετές, ξύλινες (συνήθως) γέφυρες. Το 1994 θεσπίσθηκε επιτέλους ένα ειδικό Προεδρικό Διάταγμα για την προστασία του ποταμιού, που καλύπτει την έκταση μίας ζώνης συνολικά 12.000 στρεμμάτων. Σε συνέχεια, το 2002 και με νέο Π.Δ. ιδρύθηκε ο «Φορέας Διαχείρισης και Ανάπλασης του ποταμού Κηφισού Αττικής και των πάρα-χειμάρρων» (ΦΔΑΚ) με σκοπό την εφαρμογή του Π.Δ. του 1994 και το συντονισμό όλων των συναρμοδίων Υπηρεσιών για την προστασία και τη διαχείρισή του. Ωστόσο πολλά ακόμη βήματα απαιτείται να γίνουν, έως ότου επιτευχθούν όλοι αυτοί οι -πρωτίστως οικολογικοί-στόχοι. Να σημειωθεί, ακόμη, ότι ο Κηφισός έχει χαρίσει το όνομά του σε μία περιοχή της Αθήνας, την Κηφισιά.

Η μεγάλη αντίφαση.

Ενώ για τους κατοίκους της (αρχαίας) πόλης των Αθηνών ο Κηφισός (πέραν της συμβολής του στην ύδρευση-άρδευση της πόλης) ήταν μία θεϊκή οντότητα, που λατρευόταν με διάφορες εκδηλώσεις, στη σημερινή του μορφή, έχει επιβαρυνθεί πολύ σημαντικά από ακάθαρτα, μολυσμένα, βιομηχανικά και χημικά λύματα που κατέληγαν (και καταλήγουν ακόμη) ανεξέλεγκτα στο ποτάμι, αλλά και από σωρούς αποβλήτων και σκουπιδιών, μπαζών κλπ που διάφοροι ασυνείδητοι έριχναν δίχως αιδώ στην κοίτη του.  Παλαιότερα, έως και στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στην περιοχή της σημερινής Λεωφόρου Κηφισού, όπου υπήρχαν εκτεταμένες αλάνες και χωματόδρομοι, οι κάτοικοι του Αιγάλεω έβρισκαν την ευκαιρία -κυρίως τις Κυριακές- για κάποια βόλτα, ενώ την Καθαρά Δευτέρα μικροί και μεγάλοι πετούσαν αετούς. Αγόρια (συχνότερα) αλλά και κάποια τολμηρά κορίτσια, κατεβαίναμε τα απότομα σκαλοπάτια που υπήρχαν από το άνω χείλος έως την κοίτη του ποταμού, το οποίο τα καλοκαίρια ήταν ακίνδυνο και εξερευνούσαμε ακόμη και τις στοές των πολλών (μεγάλης διαμέτρου) αποχετευτικών αγωγών που υπήρχαν.

Πηγές

https://panoramio.gr/kifisos-kyrioteros-potamos-attikis/

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B7%CF%86%CE%B9%CF%83%CF%8C%CF%82

https://www.itia.ntua.gr/archive/kephisos/